Кožari, tabaci, opančari, obućari…

459

Do 1850. godine u Srbiji su se nosili samo opanci od sirove kože, kasnije su počeli da se nose takozvani crveni opanci. Ovi opanci najpre su počeli da se prave u Užicu koje je u to vreme bilo poznato zanatsko mesto. Najpre ih je počeo izrađivati izvesni Jovo Cvijović, koji je zanat izučio kod bosanskih Turaka, u Donjoj Tuzli.

Trgovinsko-zanatlijski šematizam Кraljevine Srbije za 1900. godinu beleži 29 opančarskih  i 12 obućarskih radnji. Na početku XX veka u Užicu samo su hlebari brojniji sa radnjama. Opančarski i obućarski zanat beležili najbrži rast broja radnji u Užicu, a „sumrak“ ovih zanata dolazi sa zamahom industrijske proizvodnje obuće.

Posle 1912. godine crveni opanak skoro nestaje, a broj užičkih opančara se smanjuje sa 50 na 25.

Za stare užičke zanatlije iz XIX veka bili vešti i u izradi mešina za katran i druge tečnosti. Milivoje Savić, poznavalac privrednih prilika u Srbiji u XIX i XX veku, u knjigama naglašava da „Užičani prave mnogo bolje mešine nego ma koji drugi kožari“.

Кožari i tabaci (štavljači kože) bili su dugo najbrojnije zanatlije u Užicu. Tabaci su štavili kožu pomoću ruja (poznat i kao kiselo drvo) iz Drežnika.

Tabaci se na početku XX veka više ne pominju u Užicu, a umesto kožara popisano je pet „fabrika kože“ (Jovana Aćimovića, Jovice Selakovića, Milenka Ćirića, Rada Radovića i Tijosava Ćirovića), a kao kožarski trgovci pominju se Vučić Gerasimović, Ilija Stajić, Mile Petrović i Petar Bošković.